Hoe VAP ontstaat
Ventilator associated pneumonia (VAP) leidt tot verlengde intubatie en een langduriger verblijf op de intensive care, met bijbehorende kosten. Het is bovendien een ernstige oorzaak van sterfte bij kwetsbare patiënten.¹²³⁴
Tandplak is een biofilm van bacteriën en hun afvalstoffen. Thuis vormt dit zelden een probleem, omdat dagelijkse handelingen zoals eten en praten helpen deze biofilm te verwijderen. IC-patiënten worden echter blootgesteld aan veel gevaarlijkere bacteriën dan in een thuissituatie: zoals MRSA, Acinetobacter, Klebsiella, of andere mogelijk levensbedreigende pathogenen. Deze kunnen zich eenvoudig nestelen in de warme, vochtige omgeving van de orofarynx.
Tandplak bevindt zich vooral langs de tandvleesrand en tussen de tanden. Het gebruik van gaas of een spons is onvoldoende om deze bacteriën te verwijderen. Een zachte borstel met iets langere haartjes is ideaal voor het reinigen van deze interdentale zones. Gebruik de gemodificeerde Bass-poetstechniek en oefen geen druk uit op het tandvlees. Dit zorgt voor een effectieve verwijdering van de plakfilm. Het is belangrijk deze biofilm te verbreken vóór het aanbrengen van antibacteriële oplossingen, omdat bacteriën binnenin de biofilm goed beschermd zijn tegen deze middelen.
Verwante pagina's
- Mondverzorging
- Mondzorg - Meer over VAP
- Mondverzorging - ondersteunende hulpmiddelen en bewijs
- Mondzorg – productaanbod
Problemen veroorzaakt door VAP
Wanneer tandplak en bacteriën niet worden verwijderd, kunnen ze zich naar de cuff van de endotracheale tube verplaatsen. Aangezien de afdichting van de cuff nooit volledig sluitend is, kunnen bacteriën worden ingeademd, wat leidt tot aspiratiepneumonie en uiteindelijk tot VAP. Een essentieel onderdeel van een goed mondzorgprotocol is het regelmatig afzuigen van de ruimte boven de cuff, om te voorkomen dat bacteriën de longen bereiken.
VAP ontwikkelt zich bij 9–25% van alle IC-patiënten.
Elke VAP-case kan het ziekenhuis tussen de $30.000 en $40.000 kosten.
Het is dus in het belang van elk ziekenhuis om VAP-incidentie en bijbehorende kosten te reduceren.
VAP is tevens een van de belangrijkste oorzaken van morbiditeit en mortaliteit op de IC, met sterftecijfers die kunnen oplopen tot 10–40%.
Bekijk in onderstaande video hoe tandplak kan bijdragen aan het ontstaan van VAP.
Achtergrondinformatie
De bacteriën die op de IC worden aangetroffen, verschillen sterk van die in een thuissituatie.
Daarom zijn de gebruikelijke poetsgewoonten thuis niet geschikt voor patiënten op de intensive care.
De bacteriën die tandplak veroorzaken op de IC kunnen o.a. zijn:
Staphylococcus aureus (inclusief MRSA)
Burkholderia cepacia
Acinetobacter-soorten
Deze bacteriën kunnen ernstige complicaties veroorzaken bij kwetsbare IC-patiënten.
Tandplak, een bacteriële biofilm, kan zich zeer snel vormen – binnen slechts twee uur kan het hele tandoppervlak bedekt zijn. Het Amerikaanse Centers for Disease Control (CDC) adviseert daarom een orale interventie om de twee uur om het risico op VAP te verminderen.
Procedures
Het meest effectieve hulpmiddel om tandplak te verwijderen is een tandenborstel met zachte haartjes. Deze verwijdert tandplak effectief van zowel het tandoppervlak als de interdentale ruimten. Aanbevolen frequentie: minstens twee keer per dag.
Voor patiënten met extreem gevoelig tandvlees, patiënten zonder tanden of patiënten die gedurende de dag een minder belastende vorm van mondverzorging nodig hebben, zijn zachte zuigsponsjes of orale zuigstaafjes geschikt.
Mondwater – medisch of cosmetisch – kunnen worden gebruikt als onderdeel van het mondzorgprotocol van het ziekenhuis.
Mondzorg dient altijd te worden afgerond met een lipverzorgingsproduct, zoals vaseline of een door een arts voorgeschreven antibioticagel, aangebracht met een zachte spons.
Voor het verwijderen van slijmn en speeksel rond de ET-tubecuff – de plek waar de meeste microaspiraties plaatsvinden – is het gebruik van een zachte orofaryngeale katheter aanbevolen. Deze is specifiek ontworpen voor dit doel.
Hulpmiddelen
Ziekenhuizen wordt aangeraden een eigen protocol te ontwikkelen voor het beheersen en verminderen van VAP op de IC. Een mondzorgprogramma maakt hier integraal deel van uit en kan worden opgenomen in een breder ‘ventilator care bundle’.
De frequentie van mondverzorging en de benodigde hulpmiddelen worden bepaald door de huidige VAP-cijfers, de eisen van het infectiepreventiebeleid, de beschikbare personeelscapaciteit en andere relevante factoren.
Het is aanbevolen om bij elke patiënt eerst de orale toestand te beoordelen. Op basis daarvan kunnen de specifieke procedures per patiënt worden vastgelegd.
Wij bieden een beoordelingsformulier en protocol aan in onze evidentiemap als richtlijn. Deze documenten kunnen worden aangepast aan de behoeften van het individuele ziekenhuis.
Aanbevolen poetstechniek – De Bass poetstechniek
De gemodificeerde Bass-poetstechniek is bewezen de meest effectieve methode voor het verwijderen van tandplak.
Gebruik een zachte tandenborstel
Plaats de borstel onder een hoek van 45 graden tegen de tandvleesrand
Maak 3–5 lichte, trillende bewegingen (“wiggle”)
Beweeg daarna de borstel richting het uiteinde van de tand
Dit alles zonder druk uit te oefenen
Klik op de video om deze techniek te bekijken.
View the Canadian Dental Hygienist Association (CDHA) position paper on tooth brushing.
References: 1. C.A. VAN NIEUWENHOVEN, E. BUSKENS, D.C. BERGMANS, F.H. VAN THIEL, G. RAMSAY et J.M. BONTEN, Oral decontamination is cost-saving in the prevention of ventilator associated pneumonia in intensive care units, 2004. 2. R.F. ABIDIA, Oral Care in the Intensive Care Unit : A Review, The Journal of Contemporary Dental Practice, Volume 8, No. 1, January 2007. 3. R. GARCIA, A review of the possible role of oral and dental colonization on the occurrence of health care-associated pneumonia: Underappreciated risk and a call for interventions, AJIC, November 2005. 4. R. GARCIA, L. JENDRESKY, L. COLBERT, A. BAILEY, M. ZAMAN et M. MAJUMDER, Reducing Ventilator-Associated Pneumonia Through Advanced Oral-Dental Care: A 48-Month Study, AJCC, July 2009.
Gerelateerde video's
